advertentie
Deze conclusie vormde de kern van de presentatie tijdens de beeldvormende raadsbijeenkomst van 4 september 2025 in Valkenswaard. Bouke Bootsma, programmamanager warmte, wees op eerdere raadsdiscussies, waarbij al werd geopperd: "Misschien is het toch goed als ons raad onze doelstellingen gaat evalueren en mogelijk herijken!".
Onhaalbare Ambitie en Ruimtelijke Knelpunten
De centrale vraag van de studie van Beeckk Ruimtemakers was "Welke gemeentelijke opgave voor duurzame energieopwek past bij Valkenswaard, gelet op de bestuurlijke, technische, fysieke en juridische randvoorwaarden?". Roëlle Venema van Beeckk Ruimtemakers presenteerde de bevindingen van de verkennende studie, waarbij drie routes voor duurzame energieopwekking zijn onderzocht.
De conclusie was duidelijk: "We hebben geen realistisch scenario gevonden in de praktijk, met de huidige wet- en regelgeving en de ruimtelijke mogelijkheden" om in 2050 100% energieneutraal te zijn.
De studie bracht diverse knelpunten aan het licht via verschillende scenario's (kort samengevat):
Scenario 1a: Zon op dak alleen
Dit scenario is "lastig te realiseren voor de gemeente" vanwege beperkte sturingsmogelijkheden. Het leidt tot tot maximaal 31% energieneutraliteit en heeft een "negatief effect op de betaalbaarheid en het net".
Scenario 1b: Zon op dak en zon op land
Om met deze combinatie 100% energieneutraal te zijn, is een ruimteclaim van 293 tot 353 hectare nodig, wat gelijkstaat aan "420 tot 500 voetbalvelden". Ook dit heeft een negatief effect op betaalbaarheid en het net. De studie waarschuwt dat de Provinciale Omgevingsverordening "hele strenge regels" stelt voor zonneparken op agrarische bestemmingen, waardoor "die besluiten niet met elkaar te verenigen zijn".
Scenario 2a/b: Windenergie in combinatie met zon en wind, of met zon op het dak en wind
Hoewel windturbines "5-10 keer meer energie" opleveren per hectare dan zon, zouden voor volledige energieneutraliteit met een mix van zon en wind tussen de 13 en 30 windmolens nodig zijn. Dit aantal wordt als "onwaarschijnlijk" genoemd gezien de beschikbare ruimte en het ontbreken van landelijke afstandsnormen.
Venema vatte de kern van het probleem samen: "Energie neutraliteit vraagt gewoon ontzettend veel ruimte. En volgens mij zijn er binnen de gemeente nog een heleboel andere ontwikkelingen die ook om ruimte vragen". Ook de "netcongestie" is een "gigantisch remmende factor is voor een heleboel ruimtelijke ontwikkelingen".
Verschuivende Focus en Voorlopig Advies (Scenario 3)
Gezien de nieuwe inzichten adviseert de studie om de ambitie van energieneutraliteit los te laten. De focus verschuift nationaal en regionaal naar een "betaalbare, betrouwbare en duurzame energievoorziening". Een scenario dat deze principes volgt, met een mix van zon op dak, zon op land, windenergie en energieopslag, zou slechts 53 tot 80 hectare aan ruimte vragen (met zes windmolens) en gunstig scoren op betaalbaarheid en netgebruik. Met name energieopslag is hierin cruciaal om het elektriciteitsnet efficiënter te benutten.
Andere opties?
Er werden vragen gesteld door de raadsleden over waarom aardwarmte (geothermie) niet was opgenomen in de studie, en of kleinschalige windmolens een optie zouden kunnen zijn. Venema legde uit dat aardwarmte voornamelijk warmte levert en niet als volwaardige stroomopwekker was meegenomen, en dat kleinschalige windmolens te inefficiënt zouden zijn om de benodigde energievraag te dekken. Raadslid Jonkers informeerde of technische innovaties waren meegenomen in de landelijke aannames die de studie hanteerde. Roëlle Venema bevestigde dat landelijke aannames rekening houden met efficiëntere apparaten en toekomstige technologieën zoals kernenergie en waterstof. Ook suggereerde Raadslid Jonkers een fusie met buurgemeenten met meer energiecapaciteit om zo gezamenlijk energieneutraal te worden. De wethouder verwees naar de Regionale Energiestrategie (RES 2.0) als het kader voor dergelijke regionale samenwerking.
Hoe nu verder?
Voor de gemeente Valkenswaard betekent dit dat het in 2019 vastgestelde besluit over energieneutraliteit waarschijnlijk heroverwogen of ingetrokken moet worden. De uitkomsten van de studie zullen als input dienen voor de Omgevingsvisie 2.0 en toekomstige Regionale Energiestrategieën (RES 2.0), waarbij de gemeente een "ruimtelijke puzzel" zal moeten leggen.
Raadslid Van Daal vroeg hierop direct: "Kan de wethouder iets zeggen over waar het raadsvoorstel op 13 november over gaat? De manier waarop het gaat invullen. Of gaan we onze opgave ter discussie stellen?". "Ja en nee, ik heb daar een idee bij, maar we hebben nog niks concreets geformuleerd." Aldus wethouder Pijnenburg.
